Έγκλημα και τιμωρία (Crime and punishment)
του Φιοντόρ Μιχαήλ Ντοστογιέφσκι [30/10/1821 - 28/1/1881]
Λέτε να είμαι από κείνους, που σώζουν ψυχές, γαληνεύουν τα πνεύματα και δίνουν παρηγοριά στους πικραμένους;… Όχι! Ξέρω πολύ καλά, πως είμαι για να φυτεύω την απελπισία και την αποστροφή. Δεν κατέχω την τέχνη να νανουρίζω…
Φ. Μ. Ντοστογιέφσκι, γράμμα σε αναγνώστρια 28-2-1878
Έχετε πειστεί, πως μονάχα η ευημερία είναι πλεονέκτημα στον άνθρωπο. Μήπως ,όμως ο άνθρωπος δεν αγαπά μονάχα την ευημερία; Μήπως αγαπά το ίδιο και τον πόνο; Ίσως ο πόνος να έχει το ίδιο ενδιαφέρον όσο και η ευημερία. Ο πόνος είναι αμφιβολία, άρνηση. Γιατί ο άνθρωπος καμιά φορά αγαπά τρομερά, με πάθος, τον πόνο, στην κυριολεξία; Γιατί ο πόνος είναι η μοναδική αιτία για τη συνείδηση. Και η συνείδηση, σύμφωνα με την αντίληψη μου, είναι η πιο μεγάλη δυστυχία για τον άνθρωπο, ωστόσο ξέρω, πως ο άνθρωπος την αγαπά και δεν την ανταλλάσσει με καμιάν απόλαυση.
Φ. Μ. Ντοστογιέφσκι, σημειώσεις απ’ το «Υπόγειο»
Προερχόμουν από μία ρώσικη και ευσεβή οικογένεια κι όταν ανατρέχω στις αναμνήσεις μου, βρίσκω την αγάπη των γονιών μου. Γνωρίζαμε το Ευαγγέλιο στην οικογένεια μου από τη βρεφική ηλικία.
Φ. Μ. Ντοστογιέφσκι, «Ημερολόγιο ενός συγγραφέα» 1823
Ο Μπαλζάκ είναι μεγάλος! Οι χαρακτήρες του είναι προϊόντα της ευφυΐας του σύμπαντος!
Φ. Μ. Ντοστογιέφσκι, γράμμα στον αδερφό του Μιχαήλ 9-8-1838
Βγήκα απ’ το σπίτι του Μπιελίνσκι σε κατάσταση μέθης. Κάτι το εντελώς καινούργιο άρχιζε για τη ζωή μου. Κάτι το τόσο σπουδαίο, που ούτε στα όνειρα μου δεν το είχα δει. Τότε ήμουν τρομερά ονειροπόλος.
Φ. Μ. Ντοστογιέφσκι, «Ημερολόγιο ενός συγγραφέα» 1877
Είναι αλήθεια ότι στην εμφάνιση του ο σοσιαλισμός συγκρινόταν τότε με τον χριστιανισμό, με λίγα λόγια τον θεωρούσαν μία διόρθωση και μία βελτίωση του χριστιανισμού. Αυτές οι καινούργιες ιδέες μας ενθουσίαζαν, μας φαινόντουσαν ιερές και ηθικές και κυρίως ανθρώπινες. Όσο για τον εαυτό μου, ήμουν ήδη μυημένος από το 1864, σ’ όλη την αλήθεια αυτής «της αναγεννημένης στιγμής» του μέλλοντος, στην ιεροσύνη της κομμουνιστικής κοινωνίας, απ’ τον Μπιελίνσκι.
Φ. Μ. Ντοστογιέφσκι, «Ημερολόγιο ενός συγγραφέα» 1873
Πόσες, ανάμεσα σ’ αυτούς τους τοίχους, χαμένες ενέργειες! Αυτοί οι άνθρωποι ήταν ίσως το πιο πρησμένο, το πιο δυνατό μέρος του λαού μας.
Φ. Μ. Ντοστογιέφσκι, «Αναμνήσεις απ’ το σπίτι των πεθαμένων»
Υπάρχει ένας μύθος για κάποιο πουλί που κελαηδάει μια φορά μονάχα στη ζωή του, πιο γλυκά από κάθε άλλο πλάσμα πάνω στη γη. Από τη στιγμή που αφήνει τη φωλιά του ψάχνει για ένα δέντρο με αγκάθια και δεν ησυχάζει ώσπου να το βρει. Τότε, την ώρα που τραγουδάει, ανάμεσα στ’ άγρια κλαδιά καρφώνεται πάνω στο πιο μακρύ και πιο αιχμηρό αγκάθι. Και, καθώς πεθαίνει, υψώνεται πάνω από την ίδια του την αγωνία για να κελαηδήσει καλύτερα από τον κορυδαλλό και το αηδόνι. Ένας θεσπέσιος ύμνος, με τίμημα την ύπαρξη του. Όμως ολόκληρη η πλάση μένει ακίνητη να αφουγκραστεί και ο Θεός από ψηλά χαμογελά. Γιατί τι άριστο εξαγοράζεται μόνο με μεγάλο πόνο… Έτσι τουλάχιστο λέει ο μύθος.
Ένας Κέλτικος Μύθος
Η ανάγνωση του έργου «Έγκλημα και τιμωρία», είναι μία αρρώστια, που δίνει κανείς στον εαυτό του με προθυμία. Αφήνει μια ηθική κόπωση…
Ε.Μ. ντε Βογκ
Φ. Μ. Ντοστογιέφσκι
Έγκλημα και τιμωρία
θεατρική μεταφορά: Vasili Visnieyski
μετάφραση: Μαργαρίτα Ζορμπαλά
σκηνοθεσία: Θανάσης Θεολόγης
σκηνικά: Νίκος Πετρόπουλος
μουσική: Σπύρος Παπαναστασίου
ηθοποιοί: Γιώργος Κιμούλης, Ηλίας Λογοθέτης, Βλαδίμηρος Κυριακίδης, Μαργαρίτα Ζορμπαλά, Στέφανος Ιατρίδης, Στάθης Βούτος και Σπύρος Μεργιάνος
Λέτε να είμαι από κείνους, που σώζουν ψυχές, γαληνεύουν τα πνεύματα και δίνουν παρηγοριά στους πικραμένους;… Όχι! Ξέρω πολύ καλά, πως είμαι για να φυτεύω την απελπισία και την αποστροφή. Δεν κατέχω την τέχνη να νανουρίζω…
Φ. Μ. Ντοστογιέφσκι, γράμμα σε αναγνώστρια 28-2-1878
Έχετε πειστεί, πως μονάχα η ευημερία είναι πλεονέκτημα στον άνθρωπο. Μήπως ,όμως ο άνθρωπος δεν αγαπά μονάχα την ευημερία; Μήπως αγαπά το ίδιο και τον πόνο; Ίσως ο πόνος να έχει το ίδιο ενδιαφέρον όσο και η ευημερία. Ο πόνος είναι αμφιβολία, άρνηση. Γιατί ο άνθρωπος καμιά φορά αγαπά τρομερά, με πάθος, τον πόνο, στην κυριολεξία; Γιατί ο πόνος είναι η μοναδική αιτία για τη συνείδηση. Και η συνείδηση, σύμφωνα με την αντίληψη μου, είναι η πιο μεγάλη δυστυχία για τον άνθρωπο, ωστόσο ξέρω, πως ο άνθρωπος την αγαπά και δεν την ανταλλάσσει με καμιάν απόλαυση.
Φ. Μ. Ντοστογιέφσκι, σημειώσεις απ’ το «Υπόγειο»
Προερχόμουν από μία ρώσικη και ευσεβή οικογένεια κι όταν ανατρέχω στις αναμνήσεις μου, βρίσκω την αγάπη των γονιών μου. Γνωρίζαμε το Ευαγγέλιο στην οικογένεια μου από τη βρεφική ηλικία.
Φ. Μ. Ντοστογιέφσκι, «Ημερολόγιο ενός συγγραφέα» 1823
Ο Μπαλζάκ είναι μεγάλος! Οι χαρακτήρες του είναι προϊόντα της ευφυΐας του σύμπαντος!
Φ. Μ. Ντοστογιέφσκι, γράμμα στον αδερφό του Μιχαήλ 9-8-1838
Βγήκα απ’ το σπίτι του Μπιελίνσκι σε κατάσταση μέθης. Κάτι το εντελώς καινούργιο άρχιζε για τη ζωή μου. Κάτι το τόσο σπουδαίο, που ούτε στα όνειρα μου δεν το είχα δει. Τότε ήμουν τρομερά ονειροπόλος.
Φ. Μ. Ντοστογιέφσκι, «Ημερολόγιο ενός συγγραφέα» 1877
Είναι αλήθεια ότι στην εμφάνιση του ο σοσιαλισμός συγκρινόταν τότε με τον χριστιανισμό, με λίγα λόγια τον θεωρούσαν μία διόρθωση και μία βελτίωση του χριστιανισμού. Αυτές οι καινούργιες ιδέες μας ενθουσίαζαν, μας φαινόντουσαν ιερές και ηθικές και κυρίως ανθρώπινες. Όσο για τον εαυτό μου, ήμουν ήδη μυημένος από το 1864, σ’ όλη την αλήθεια αυτής «της αναγεννημένης στιγμής» του μέλλοντος, στην ιεροσύνη της κομμουνιστικής κοινωνίας, απ’ τον Μπιελίνσκι.
Φ. Μ. Ντοστογιέφσκι, «Ημερολόγιο ενός συγγραφέα» 1873
Πόσες, ανάμεσα σ’ αυτούς τους τοίχους, χαμένες ενέργειες! Αυτοί οι άνθρωποι ήταν ίσως το πιο πρησμένο, το πιο δυνατό μέρος του λαού μας.
Φ. Μ. Ντοστογιέφσκι, «Αναμνήσεις απ’ το σπίτι των πεθαμένων»
Υπάρχει ένας μύθος για κάποιο πουλί που κελαηδάει μια φορά μονάχα στη ζωή του, πιο γλυκά από κάθε άλλο πλάσμα πάνω στη γη. Από τη στιγμή που αφήνει τη φωλιά του ψάχνει για ένα δέντρο με αγκάθια και δεν ησυχάζει ώσπου να το βρει. Τότε, την ώρα που τραγουδάει, ανάμεσα στ’ άγρια κλαδιά καρφώνεται πάνω στο πιο μακρύ και πιο αιχμηρό αγκάθι. Και, καθώς πεθαίνει, υψώνεται πάνω από την ίδια του την αγωνία για να κελαηδήσει καλύτερα από τον κορυδαλλό και το αηδόνι. Ένας θεσπέσιος ύμνος, με τίμημα την ύπαρξη του. Όμως ολόκληρη η πλάση μένει ακίνητη να αφουγκραστεί και ο Θεός από ψηλά χαμογελά. Γιατί τι άριστο εξαγοράζεται μόνο με μεγάλο πόνο… Έτσι τουλάχιστο λέει ο μύθος.
Ένας Κέλτικος Μύθος
Η ανάγνωση του έργου «Έγκλημα και τιμωρία», είναι μία αρρώστια, που δίνει κανείς στον εαυτό του με προθυμία. Αφήνει μια ηθική κόπωση…
Ε.Μ. ντε Βογκ
Φ. Μ. Ντοστογιέφσκι
Έγκλημα και τιμωρία
θεατρική μεταφορά: Vasili Visnieyski
μετάφραση: Μαργαρίτα Ζορμπαλά
σκηνοθεσία: Θανάσης Θεολόγης
σκηνικά: Νίκος Πετρόπουλος
μουσική: Σπύρος Παπαναστασίου
ηθοποιοί: Γιώργος Κιμούλης, Ηλίας Λογοθέτης, Βλαδίμηρος Κυριακίδης, Μαργαρίτα Ζορμπαλά, Στέφανος Ιατρίδης, Στάθης Βούτος και Σπύρος Μεργιάνος
Απομονώνω έναν άδειο χώρο και τον ονομάζω σκηνή. Κάποιος άνθρωπος περπατάει μέσα σ’ αυτόν τον άδειο χώρο. Την ίδια στιγμή κάποιος άλλος παρακολουθεί. Αυτό μόνο είναι αρκετό για να λειτουργήσει η θεατρική πράξη. Θέατρο σημαίνει ανθρώπινη παρουσία: ηθοποιοί που ‘ναι παρόντες στη σκηνή, θεατές παρόντες στην πλατεία, μια ζωντανή επικοινωνία ανάμεσα τους. Το Θέατρο είναι η μοναδική τέχνη που ‘χει ανάγκη τη σωματική παρουσία, η οποία στην υπόλοιπη κοινωνική ζωή μας χάνεται, εξαφανίζεται, δεν μας είναι αναγκαία. Δυστυχώς. Στο όνομα λοιπόν της ανθρώπινης επικοινωνίας ας κρατήσουμε ορθό, αυτό το τελευταίο καταφύγιο, που μπορούν να συγκεντρώνονται ζωντανοί άνθρωποι: ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ.
*Αποσπάσματα από το θεατρικό εγχειρίδιο της παράστασης του θεάτρου Αμόρε το 1989.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου